Steve Bannon Het inreisverbod dat president Trump vrijdag afkondigde, draagt zijn handtekening. Net als de sinistere inauguratietoespraak. Vriend en vijand zijn het erover eens: hij is Trumps absolute favoriet.
Toen Ben Shapiro vrijdagavond hoorde dat het Witte Huis de grenzen sloot voor reizigers uit zeven islamitische landen, wist hij meteen wie daar het brein van was. Shapiro is de hoofdredacteur van de conservatieve website Daily Wire. De tekst van het decreet was vaag. En het tijdstip was raar: vlak voor het weekend, als niemand in Washington meer een toelichting kan geven. Chaos gegarandeerd. Shapiro:
„Dat kan maar één man bedenken: Steve Bannon. Die gedijt bij crisis en verwarring. Op zulke momenten zegt hij: ‘Fuck ’em.’ En hij gooit nog een bommetje.”
Shapiro kent de topstrateeg van president Donald Trump beter dan hij zelf zou willen. Ze werkten van 2012 tot 2016 samen bij de conservatieve website Breitbart. Shapiro was de gezichtsbepalende schrijver. Bannon was sinds de dood van oprichter Andrew Breitbart in 2012 zakelijk leider. Hun wegen scheidden in maart 2016, toen Bannon partij koos voor presidentskandidaat Trump, en Breitbart een campagnevehikel voor Trump werd. Shapiro nam uit protest ontslag.
Bannon haalde de lof binnen
Shapiro’s vermoedens dat Bannon achter het decreet zat, werden bevestigd toen hij maandagochtend de pro-Trump-pers doornam. In het hele land waren grootschalige demonstraties geweest, op luchthavens ontstond een puinhoop. Trump kreeg kritiek van buitenlandse staatshoofden én steeds meer bezorgde Republikeinen. Op zulke momenten moet je opletten wie de schuld krijgt, zegt Shapiro. Fox News, Breitbart én Joe Scarborough op MSNBC (een vriend van Trump) wezen allemaal naar Stephen Miller.
Deze adviseur van Trump staat lager in de pikorde, en is de directe ondergeschikte van Bannon. „Dan weet je meteen wie erachter zit. Bannon haalde de lof binnen, en besteedde de rol van voetveeg uit aan zijn adjudant.”
Dit weekend maakte het Witte Huis bekend dat Bannon een vaste plek krijgt in de Nationale Veiligheidsraad. Dat is de intiemste kring waarin de president over zaken van nationale veiligheid praat. De vicepresident zit in die raad, de ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken, en, tot voor kort, de legerleider en het hoofd van de inlichtingendiensten. Trump heeft die twee laatste namen geschrapt, en Bannon juist toegevoegd. Bannons enige expertise is dat hij Nationale Veiligheidsstudies studeerde aan Georgetown University, en dat hij enige tijd bij de marine zat.
De benoeming bevestigt wat vriend en vijand over de 63-jarige Bannon zeggen. Hij is Trumps absolute favoriet. Bannon is een man van het woord. Hij gelooft in beelden, karikaturen desnoods, omdat die altijd sterker zijn dan feiten of rationele argumenten. Hij schreef de opvallend sinistere inauguratietoespraak, waarin Trump in dystopische woorden sprak over „het Amerikaanse bloedbad”: steden die geteisterd worden door drugs en bendes, wanhopige arbeiders, een land dat „verroest” is, „bestolen”, „niet meer te repareren”, „gevangen”.
Bannon was ook het brein achter de ‘Crooked Hillary’-campagne, waarmee Trump in stripfiguurtaal een slechterik maakte van de Democraat Clinton. Donald Trump, die al als zakenman de tabloids gebruikte om campagne te voeren voor zijn zaken en ideeën, herkende tijdens de campagne iets van zichzelf in Bannon, maar dan in geperfectioneerde vorm.
Bannon, zegt Ben Shapiro, „kan één ding heel goed: hij kent de macht van de provocatie. Hij weet hoe hij tegenstanders uit de tent kan lokken, waardoor de eigen achterban gemobiliseerd wordt. Hij bespeelt voortdurend hun woede.”
Breitbart werd onder Bannon een podium voor zogeheten ‘wit nationalisme’, openlijk racisme, anti-feminisme en andere alt-right-ideeën. De site richtte zich steeds meer tegen Afro-Amerikanen, feministen, latino’s en Joden. Misdaad wordt steevast in verband gebracht met Afro-Amerikanen. De conservatieve commentator Bill Kristol werd in een kop een „afvallige Jood” genoemd. Schrijver Milo Yiannopoulos maakte via Breitbart naam als voorman van de alt-right-beweging. Yiannopoulos richtte zich vaak tegen feminisme. Alt-right onderscheidt zich volgens hem van ‘skinheads’ door „intelligentie”.
„Het is een veel slimmere groep mensen – daarom haat links hen wellicht. Ze zijn gevaarlijk slim.”
Geen man van ideeën
Toch is Bannon volgens Ben Shapiro „uiteindelijk geen man van ideeën”. „Hij is geobsedeerd door één ding: macht. Hoe meer hij krijgt, des te meer hij wil. Donald Trump heeft alle vertrouwen in hem, en luistert als eerste naar hem.”
De weken voor de inauguratie ontstond onder conservatieven discussie over de vraag welke groep de gunst van Trump zou winnen. Zouden het de min of meer gematigde partijbonzen worden, zoals stafchef Reince Priebus of woordvoerder Sean Spicer? Of zouden de radicalen winnen, aangevoerd door Bannon? Ben Shapiro:
„Na vrijdag is duidelijk dat Steve Bannon de machtigste man in het Witte Huis is.”
Stephen Kevin Bannon werd in 1953 geboren in een katholiek arbeidersgezin in Virginia. Zijn vader werkte voor een telefoonmaatschappij, en adoreerde John F. Kennedy – ook van Ierse afkomst, ook katholiek. Bannon zelf raakte in de jaren zeventig geïnteresseerd in politiek door Ronald Reagan, en werd Republikein. Hij sloot zich aan bij de marine, maar liet zijn militaire ambities varen toen hij aan Harvard kon studeren.
Zijn financiële carrière verliep stormachtig. Bannon ging werken voor Goldman Sachs, en begeleidde overnames. Zo kwam hij in de wereld van het entertainment terecht. Een financieel belang in de hitserie Seinfeld maakte hem vermogend. Dat geld gebruikte hij om te investeren in Hollywood-producties. Daar, in Los Angeles, kreeg Bannon politieke ambities. Hij maakte documentaires met een conservatieve moraal. Zo raakte hij in contact met Andrew Breitbart, met wie hij in 2007 de gelijknamige site oprichtte.
De charismatische Breitbart bleef tot zijn dood het gezicht van de site. Bannon speelde een rol op de achtergrond. Breitbart schuwde de provocatie evenmin en was een belangrijke spreekbuis voor de opkomende populistische Tea Party. Maar hij waakte ervoor zijn platform te laten gebruiken voor één politicus. De site was sterk libertair, en richtte zich vooral tegen de federale overheid.
Strijd tussen goed en kwaad
Bannon ziet politiek als een strijd tussen goed en kwaad, een oorlog waarin het gaat om overleven. Zijn vriend Benjamin Harnwell zegt: „Hij gelooft dat westerse waarden wereldwijd onder druk staan, omdat ze verdedigd worden door mensen die er zelf niet eens in geloven.” Daarbij wordt Bannon gedreven door een gevoel van „verraad” door een politieke elite:
„Overal ter wereld worden mensen nu wakker, en ze nemen hun levens weer in eigen hand. Ze kijken niet langer naar traditionele politieke partijen.”
Harnwell leidt het Instituut voor Menselijke Waardigheid, een zeer conservatief-katholieke denktank in Rome. In 2014 haalde hij Bannon naar Rome. In een toespraak gaf Bannon, ruim een jaar voordat Trump zich zou kandideren, een voorzet voor wat nu het trumpisme heet. Bannon zei dat door de teloorgang van „joods-christelijke waarden” het kapitalisme onbeheersbaar was geworden. Het diende alleen maar gemakzucht, terwijl de middenklasse vergeten werd. Bannon sprak over „de crisis in onze kerk, in ons geloof, in het Westen, in het kapitalisme”, en richtte zich tegen de islam. Het Westen verkeert volgens Bannon in een doodsstrijd.
Harnwell prijst het „onderbuikgevoel” van Bannon. „Hij heeft het écht door. Hij snapt dat de elites aan de verkeerde kant van de geschiedenis staan.” Trump is een perfecte spiegel voor zijn persoonlijkheid en ideeën.” Ook Trump was op campagne kritisch op het kapitalisme, en pleitte regelmatig voor fors overheidsingrijpen.
Volgens journalist Joshua Green van Bloomberg, die Bannon van dichtbij volgt, is nooit echt duidelijk wat Trumps naaste adviseur zelf precies vindt. Hij kiest de provocatie als middel om zijn basis te bespelen. Of hij zelf racistische of antisemitische denkbeelden heeft, laat hij in het midden. „Ik wilde weten of hij al die dingen echt gelooft, het beledigende en opruiende”, zei Green onlangs tegen NPR.
„Hij zei: ‘Persoonlijk denk ik genuanceerder. Maar we plaatsen veel dingen die geen plek vinden in de mainstream media’.”
Bannon, de honingdas
Bannon wist dat de eigen groep te klein was om politiek verschil te maken. In 2012 richtte hij het Government Accountability Institute op, dat serieus onderzoek naar politieke tegenstanders verrichtte, en de resultaten deelde met meer reguliere media. Zo sponsorde hij in 2015 het boek Clinton Cash, over de zakelijke belangen van de Clintons, dat tot onderzoeksreportages in The New York Times leidde. Het boek was een voltreffer, en beschadigde Clintons campagne al in een vroeg stadium.
Toen Trump in 2015 opkwam, koos Steve Bannon partij voor hem. In Trump zag Bannon de politieke provocateur die Amerika volgens hem nodig heeft. Breitbart voerde onder zijn leiding al fel campagne tegen Republikeinen die in zijn ogen te soft waren. Ook Trump verwierp politici van beide partijen, en dat sprak Bannon aan.
De keuze van Bannon leidde tot grote spanningen op de redactie, zeker toen verslaggever Michelle Fields in maart 2016 ruw vast werd gegrepen door Trumps medewerker Corey Lewandowski. Fields diende een klacht in bij de politie, maar werd niet door Bannon gesteund. Hierop namen verschillende verslaggevers ontslag, onder wie Fields zelf en Ben Shapiro. Shapiro:
„Zoals hij Breitbart eerst hervormde, heeft hij nu het conservatisme hervormd. Er is nog maar één visie, die van Trump. Kijk nu maar eens op Breitbart, het is alleen nog maar Trump-propaganda. In de Republikeinse Partij is het nu even armoedig. Dit is precies wat Steve Bannon wil, want het vergroot zijn machtsbasis.”
Op YouTube staat een filmpje over een honingdas dat al ruim 81 miljoen keer bekeken is: The Crazy Nastyass Honey Badger. De honingdas gaat tekeer tegen slangen, mieren en bijen. Het dier in het filmpje wordt gestoken en gebeten, maar is onkwetsbaar voor gif in de zoektocht naar voedsel. Het commentaar zegt: „Honey Badger don’t care. Honey Badger don’t give a shit.”
Steve Bannon zag het filmpje enkele jaren geleden, in zijn Breitbart-tijd. Sindsdien gebruikte hij de honingdas als symbool voor zijn eigen werkwijze. Zonder angst eeuwig op rooftocht, onkwetsbaar voor de aanvallen van buitenaf.
Joel Pollak, de opvolger van Ben Shapiro als gezichtsbepalende schrijver, schreef eind november op Breitbart dat de verkiezingszege van Donald Trump de Republikeinse Partij definitief veranderd had. „Een nieuwe bezieling heeft zich meester gemaakt van de partij en de conservatieve beweging. De Republikeinse olifant [het partijsymbool, red.], luidruchtig en sterk, maar bang voor muizen, heeft eindelijk geleerd van de honingdas.
„De honingdas, moet u begrijpen, maakt het allemaal écht niks uit. Hij vecht tegen gif, eet zijn roofdieren zelf op.
„Welkom in het tijdperk van de honingdas.
„Wij. Geven. Nooit. Op.”
Original article: https://www.nrc.nl/nieuws/2017/01/30/trumps-strateeg-gedijt-bij-chaos-en-verwarring-6480286-a1543739
